Eilandsraadverkiezingen 2023

Wanneer zijn de verkiezingen?
De eilandsraadverkiezingen op Bonaire, Saba en Sint Eustatius vinden plaats op woensdag 15 maart 2023. Van half 8 ‘s ochtends tot 9 uur ‘s avonds kun je stemmen bij ieder willekeurig stemlokaal op Bonaire, Saba en Sint Eustatius.

Wie mag stemmen?
Je mag stemmen voor de Eilandsraad stemmen als je:

• Op de dag van de verkiezing 18 jaar of ouder bent
• Op 30 januari 2023 ingezetene bent van het openbaar lichaam (eiland). Onder ingezetene wordt iemand verstaan die is ingeschreven in de basisregistratie personen van het eiland.
• De Nederlandse nationaliteit bezit óf als je rechtmatig in Nederland verblijft én voor 30 januari 2023 minimaal vijf jaar onafgebroken ingezetene van Nederland was en over een geldige verblijfsvergunning beschikte.
• Niet bent uitgesloten van het kiesrecht

Identificatieplicht
Kiezers die hun stem uitbrengen, moeten zich legitimeren met een identiteitsdocument. Dit identiteitsdocument mag maximaal 5 jaar verlopen zijn op de dag van de stemming.

Het openbaar lichaam leidt de kiesgerechtigheid af uit de basisadministratie persoonsgegevens. Ben je daarin opgenomen en voldoe je aan de bovengestelde criteria? Dan krijg je automatisch een stempas voor de verkiezing thuisgestuurd.

Je kunt je tot het Bestuurscollege richten om na te gaan of je als kiezer bent geregistreerd. Is dat niet het geval en meen je toch aan de bovenstaande criteria te voldoen? Dan kun je een verzoek tot herziening van de registratie als kiesgerechtigde indienen. Daarbij moet je bewijsmateriaal overleggen waaruit blijkt dat je aan de criteria voldoet.

Alle kiesgerechtigde inwoners van Bonaire, Saba en Sint Eustatius  die 18 jaar of ouder zijn mogen stemmen. Je moet wel in het bezit zijn van een identiteitsbewijs  dat niet langer dan 5 jaar is verlopen op 16 maart 2023.  

Wat moet je meenemen om te stemmen?
Om te stemmen moet je jouw persoonlijke stempas meenemen en een identiteitsbewijs dat niet langer dan 5 jaar is verlopen op 16 maart 2023, Dit kan een Nederlands paspoort, een sedula of een rijbewijs van het openbaar lichaam zijn. Zonder geldig identiteitsbewijs en stempas kun je niet stemmen.

Jouw identiteitsbewijs mag op de dag van de verkiezing maximaal vijf jaar verlopen zijn en op het document moet bij “geldig tot” staan 16 maart 2018 of een latere datum. Is jouw identiteitsbewijs meer dan vijf jaar verlopen op de dag van de verkiezingen? Vraag dan een nieuw identiteitsbewijs aan bij Burgerzaken. Houd hierbij wel rekening met de verwerkingstijd. Mocht je op de verkiezingsdag ontdekken dat jouw identiteitsbewijs meer dan vijf jaar is verlopen, dan kun je helaas niet stemmen.

Heb je  geen identiteitsbewijs? Vraag deze dan zo snel mogelijk aan bij burgerzaken.

Stempas
Let op: als je ook kiesgerechtigd bent voor de kiescollegeverkiezing, ontvang je thuis twee stempassen. Eén stempas voor de eilandsraadverkiezing en één stempas voor de kiescollegeverkiezing. Wil je voor beide verkiezingen stemmen? Neem dan beide stempassen mee naar het stemlokaal.

Wanneer en waar stem ik?
Stemmen kan op woensdag 15 maart van 7:30 tot 21:00 uur in een van de stemlokalen op het eiland waar je woont.  Je kiest zelf waar je gaat stemmen.

Stemlokalen Bonaire

1. Jong Bonaire	Kaya Libertador Simon Bolivar
2. Sentro di Bario Tera Kora	Kaya Monseigneur Niewindt
3. Klaslokaal Kristu Bon Wardador	Kaya Avelino J. Cecilia
4. Sentro di Bario Nikiboko	Kaya Pos di Amor
5. Sentro di Bario Amboina	Amboina
6. Sporthal Adventista	Kaya Ramon 8
7. Kompleho Deportivo J. Nicolaas	Kaya Amsterdam
8. Sentro di Bario Nord Saliña	Kaya Cacique 9
9. Sociedad San Antonio de Padua	Kaya Rincon 66  - onder voorbehoud
10. Tia Sani	Kaya Encarnacion B. Sint Jago
11. Mobiele stembus	EEG Boulevard – tussen de Airport en Donkey Beach – NIEUW
12. Gebouw bij de Airport naast de Brandweer	EEG Boulevard – NIEUW

Stemlokalen Saba

1. Eugenius Johnson Center

2. Sunny Valley Youth Center

Stemlokalen Sint Eustatius

1. The Ernest van Putten Youth Center (Lions Den)	Concordiaweg 24
2. The Earl Merkman Sports Complex	Sandyroad

Geen stempas?
Iedereen die 15 maart mag stemmen krijgt uiterlijk 1 maart zijn stempas(sen) thuis.  Heb je op 1 maart nog geen stempas(sen) ontvangen? Ben je de stempas kwijt? Of is de stempas gescheurd en daardoor onleesbaar geworden? Vraag dan zo snel mogelijk een nieuwe aan. Dit kan schriftelijk tot en met vrijdag 10 maart of in persoon tot en met dinsdag 14 maart 12:00 uur.  Kom hiervoor langs bij Burgerzaken met een geldig identiteitsbewijs. In beide gevallen moet de vervangende stempas persoonlijk worden opgehaald bij Burgerzaken waar je tekent voor ontvangst.

Hoe werkt het stemmen?
Stemmen gaat volgens de volgende stappen:

• In het stemlokaal geef je jouw stempas af aan het stembureaulid. Laat ook jouw identiteitsbewijs zien. Het stembureaulid controleert jouw stempas en identiteitsbewijs.
• Daarna krijg je een stembiljet.
• Op het stembiljet staan alle lijsten (partijen) die meedoen aan de verkiezing. Ook staan hierop alle kandidaten op wie je kunt stemmen.

• Stemmen doe je  (alleen) in het stemhokje. Alleen wanneer je vanwege jouw lichamelijke gesteldheid hulp nodig heeft in het stemhokje, mag er iemand mee om je te helpen.

• Je stemt door het vakje voor de kandidaat van jouw keuze rood te maken. Je kunt het stembiljet ook leeg laten. Dat heet blanco stemmen. Heb je een fout gemaakt, vraag dan een nieuw stembiljet. Dat kan één keer.
• Je vouwt het biljet na het invullen dicht, zodat jouw keuze niet zichtbaar is.
• Na het stemmen stop je het stembiljet in de stembus. In ieder stemlokaal staan twee stembussen: een voor de Eilandsraadverkiezingen en een voor de kiescollegeverkiezingen. De kleur van de stembus komt overeen met de kleurenbalk op het stembiljet. 

Let op: indien je kiesgerechtigd bent voor zowel de eilandsraadverkiezingen als de kiescollegeverkiezingen, krijg je (bij inlevering van beide stempassen) voor elke verkiezing een apart stembiljet. De stembiljetten vul je in het stemhokje in en stop je in de daarvoor bestemde stembus.

Wat moet ik doen als ik zelf niet kan gaan stemmen?
Kan je niet zelf stemmen, bijvoorbeeld omdat je ziek of tijdelijk in het buitenland bent? Dan mag je een andere kiezer vragen om voor jou te stemmen. Dat heet machtigen. Iemand machtigen doe je alléén als je echt niet zelf kunt gaan stemmen.

Hoe werkt machtigen?
Een andere kiezer machtigen kan op 2 manieren: via een onderhandse volmacht of via een schriftelijke volmacht.

• Onderhandse volmacht
  Om iemand anders te machtigen, vul je de achterkant van je stempas in. Eerst vul je jouw eigen gegevens in, daarna die van de persoon die je wilt machtigen. Ook plaats je je handtekening op de achterkant van de stempas. Je verklaart daarmee wie namens jou mag gaan stemmen. Aan de kiezer die voor jou stemt, geef je ook een kopie van je identiteitsbewijs mee. Je kunt een andere kiezer ook schriftelijke machtigen. Lees verder voor meer informatie.
• Schriftelijk machtigen
  Als je gebruik wilt maken van een schriftelijke volmacht, moet je hiervoor een formulier ophalen bij Burgerzaken. Vul dit formulier helemaal in. Let erop dat op dit formulier jouw eigen handtekening staat en de handtekening van de persoon die je wilt machtigen om jouw stem uit te brengen. Lever het ingevulde formulier uiterlijk vrijdag 10 maart 2023 in bij Burgerzaken. Zij laten de gemachtigde weten wanneer de schriftelijke volmacht klaarligt.

Is jouw identiteitsbewijs meer dan vijf jaar verlopen? Dan kun je alleen via een schriftelijke volmacht een andere kiezer vragen om voor jou te stemmen.

Let op: een gemachtigde mag maximaal twee stemmen per verkiezing uitbrengen voor anderen.

Belangrijk:

• Geef alleen een volmacht als je niet zelf kunt gaan stemmen.
• Het is verboden door gift of belofte kiezers om te kopen om een volmacht af te geven.
• Ook degene die zich laat omkopen is op grond van de Kieswet strafbaar.
• Word je door iemand onder druk gezet om een volmacht af te geven? Doe hiervan aangifte. Als je gedwongen wordt, ben je slachtoffer en niet strafbaar. De dader wel.
• Voorkom misbruik van jouw identiteitsbewijs. Schrijf op de kopie dat deze alleen bestemd is voor gebruik bij het uitbrengen van jouw volmacht stem en vraag de kopie na het stemmen terug.

Wie mag ik machtigen?
Je kunt een persoon machtigen als diegene:

• Zelf ook een stem mag uitbrengen voor dezelfde verkiezing
• Op hetzelfde eiland woont
• Jouw stem tegelijk uitbrengt met zijn/haar eigen stem

Een kiezer mag bij een verkiezing in totaal voor maximaal twee andere kiezers stemmen.

Als het voor een werknemer niet mogelijk is om buiten werktijd te stemmen, is de werkgever verplicht om de werknemer hiervoor tijd te geven. Werknemers kunnen maximaal 2 uur verlof krijgen.

Jij kiest zelf óf je iemand anders wilt vragen om voor jou te stemmen. Iemand anders mag jou niet vragen of onder druk zetten om je stempas af te geven. Je kiest ook zelf wie je vraagt om voor jou te stemmen. Geef je stempas dus nooit zomaar af. Misbruik van de mogelijkheid om met een machtiging te stemmen is strafbaar. Het is verboden om iemand om te kopen of een gift te beloven in ruil voor zijn/haar stempas. Het is ook strafbaar als je je laat omkopen om jouw stempas af te geven.

Op wie kan ik stemmen?
Je stemt voor elke verkiezing op maximaal één kandidaat. Voor de verkiezing ontvang je thuis een overzicht met daarop de namen van de kandidaten op wie je kunt stemmen.

Kan ik blanco stemmen?
Wil je geen kandidaat kiezen, maar wel jouw stemrecht gebruiken? Dan kun je een blanco stem uitbrengen. Je gaat dan wel naar het stemhokje, maar kiest geen kandidaat. Je vult dus niets in op het stembiljet.

Jouw blanco stem heeft geen invloed op de zetelverdeling. Een blanco stem of een niet-uitgebrachte stem gaat dus niet naar de grootste partij. Een blanco stem telt wel mee bij het bepalen van de opkomst van de verkiezing.

Wanneer is mijn stem geldig?
Wanneer je het vakje voor de kandidaat van uw keuze met het potlood rood maakt of wanneer je het biljet helemaal leeg laat (een blanco stem).

Wanneer is mijn stem ongeldig?
Een stem is ongeldig:

• wanneer je niet duidelijk maakt op wie je stemt (bijvoorbeeld doordat je meerdere vakjes rood maakt, of alleen een pijltje bij de naam van de kandidaat van jouw keuze zet in plaats van het vakje rood te maken).
• wanneer je geen keuze maakt, maar wel op het stembiljet schrijft of tekent.
• wanneer je een andere kleur dan rood gebruikt voor het uitbrengen van jouw stem
• wanneer je iets op het stembiljet schrijft of tekent waardoor jouw identiteit mogelijk is te achterhalen.
• wanneer jouw stem is uitgebracht op een ander stembiljet dan jou is uitgereikt in het stemlokaal

Wat kan ik doen als ik mijn stem per ongeluk ongeldig heb gemaakt?
Heb je jouw stembiljet per ongeluk ongeldig gemaakt, of heb je je vergist? Dan kun je eenmalig een nieuw stembiljet vragen aan één van de stembureauleden in het stemlokaal.

Is mijn stem geheim?
De stemming is geheim. De stemhokjes staan zo dat niemand kan zien op wie je stemt. Alleen mensen met een lichamelijke beperking mogen hulp krijgen in het stemhokje. Alle andere kiezers stemmen alleen.

Nadat je jouw keuze hebt gemaakt, vouw je het stembiljet zo op, dat jouw keuze niet zichtbaar is. Vervolgens stop je het stembiljet in de stembus die overeenkomt met de kleurenbalk van het stembiljet.

Je hoeft aan niemand bekend te maken op wie of welke partij je hebt gestemd. Mensen die je hiertoe dwingen, bijvoorbeeld door een foto te eisen van jouw ingevulde stembiljet, zijn strafbaar. Voel je je onder druk gezet om jouw stemgeheim op te geven? Dan is het belangrijk hiervan meteen aangifte te doen.

Waarom moet je gaan stemmen?
Door te stemmen bepaal je hoe de eilandsraad er de komende vier jaar uit gaat zien. Jouw stem heeft invloed op de besluitvorming van de eilandsraad en de toekomst van jouw eiland. Op woensdag 15 maart kies je de persoon die jou gaat vertegenwoordigen.