Staatssecretaris Szabó informeert Tweede Kamer over voortgang van de bestuurlijke afspraken met Bonaire, Sint Eustatius en Saba
Meer merkbare resultaten realiseren voor bewoners. Maatregelen om sneller personeel te werven en behouden en opstellen van strategieën voor economische ontwikkeling. Deze afspraken tussen staatssecretaris Szabó (Digitalisering en Koninkrijksrelaties) en de eilandsbesturen van Bonaire, Sint Eustatius en Saba staan in het voortgangsbericht over de bestuursakkoorden die staatssecretaris Szabó deze week naar de Tweede Kamer heeft gestuurd. Ieder kwartaal wordt de voortgang met Bonaire, Sint Eustatius en Saba besproken. De staatssecretaris houdt in de gaten wat wel en niet goed gaat en maak dit bespreekbaar met de eilandbesturen.
Staatssecretaris Szabó: “De bestuursakkoorden met Bonaire, Sint Eustatius en Saba beschouw ik als belangrijke instrumenten om prioriteiten te stellen en tastbare resultaten te boeken. De komende periode blijft mijn focus gericht op het bevorderen van goed bestuur, solide overheidsfinanciën en economische zelfredzaamheid. Hierbij is extra aandacht voor het op pijl brengen van de uitvoeringskracht en de daarvoor benodigde randvoorwaarden. Dat doe ik in samenspraak met Bonaire, Sint Eustatius en Saba en mijn collega’s in Den Haag.”
Bonaire
Op Bonaire zijn veel acties uit het bestuursakkoord nog in voorbereiding. Szabó constateert dat er weinig zichtbare en voor inwoners merkbare resultaten zijn bereikt. In het bestuurlijk overleg met het bestuurscollege van Bonaire heeft hij hierover zijn zorg uitgesproken.
Toch zijn ook positieve stappen gezet. Zo wordt door de gezaghebber gewerkt aan versterking van goed bestuur en is de nieuwe bibliotheek geopend die meer diensten aanbiedt. Ook de 13 mln. euro voor het uitvoeren van de Regio Deal Bonaire is een positieve stap. Bonaire werkt momenteel de plannen hiervoor verder uit. De Regio Deal maakt investeringen in gebiedsontwikkeling (Antriol en Nort’i Saliña), openbaar vervoer, logistiek en de bereikbaarheid en verduurzaming van scholen mogelijk.
De staatssecretaris heeft met het bestuurscollege afgesproken dat een aantal zaken nog dit jaar moeten worden opgepakt. Het gaat onder meer om het realiseren van een containerdepot, een voor bewoners betaalbare en effectieve busverbinding, versterking van de uitvoeringskracht, een verbetering van het stelsel voor vergunningen, toezicht en handhaving en van de financiële processen binnen het openbaar lichaam.
Sint Eustatius
Op Sint Eustatius zijn er momenteel grote uitdagingen in het aantal openstaande vacatures en daarmee ook de uitvoeringskracht. Met ondersteuning van BZK wordt daarom gewerkt aan een plan om het wervingsproces te versnellen en te verbeteren met daarin ook maatregelen om het personeel te kunnen behouden. Dat komt de uitvoeringskracht van het eiland ten goede. In 2024 zijn positieve stappen gezet op het gebied van financieel beheer, woningbouw, integriteit en goed bestuur. Ook is er een start gemaakt met het programma Statia 2026, met onder meer middelen uit de Regio Deal. De projecten uit de regiodeal en het historische moment in november 2026 zijn unieke kansen om Sint Eustatius internationaal op de kaart te zetten, wat het toerisme en de economische ontwikkeling ten goede komt. Dit vereist een strakke planning om de deadlines te halen.
Voor 2025 is afgesproken dat er een lokale economische ontwikkelstrategie met lange termijn perspectief komt. De in 2024 geïntroduceerde administratie en beheersingssystematiek voor solide overheidsfinanciën, worden geborgd. Verder wordt gewerkt aan het opstellen en uitvoeren van een eilandelijke aanpak voor goed bestuur. Ook gaat het bestuurscollege aan de slag met de uitvoering van het plan om het loslopend vee aan te pakken.
Saba
In 2024 zijn op Saba belangrijke stappen gezet op het terrein van infrastructuur en de fysieke leefomgeving. Zo is 5 mln. euro toegekend voor de uitvoering van de Regio Deal Saba, is het woningbouwproject ‘Under the Hill 2’ met 18 sociale huurwoningen afgerond en zijn er afspraken gemaakt over de realisatie van nog meer woningen tot 2030. Daarnaast heeft het kabinet €40 mln. gereserveerd voor de bouw van een nieuwe orkaanbestendige haven op Saba (Black Rocks Harbour), waarvan de eerste tranche (€30 mln.) recentelijk aan Saba beschikbaar is gesteld. De bouw van de nieuwe haven is een cruciaal project voor de economie en zelfredzaamheid van het eiland en zal in het vierde kwartaal van 2025 van start gaan. Samen met het bestuurscollege van Saba en de minister van Infrastructuur en Waterstaat houdt Szabó de voortgang van het project in de gaten. Onderwerpen die in 2025 extra aandacht vragen zijn het opstellen van een economische ontwikkelstrategie, het opzetten van een lokale rekenkamer en het instellen van heldere inkoop- en aanbestedingsregels.
Koopkracht
Om de koopkracht op Bonaire, Sint Eustatius en Saba goed monitoren, is afgesproken om met Prinsjesdag, de koopkrachtmaatregelen voor 2026 integraal te bekijken. Dan worden onder meer maatregelen over bijvoorbeeld belastingen, (tijdelijke) subsidies op kosten van levensonderhoud en inkomensondersteuning bij elkaar gebracht. Ook worden zoveel als mogelijk inkomenseffecten en prognosecijfers berekend voor een beter inzicht in de koopkracht op de eilanden.
Zsolt Szabó: “Als wij blijven inzetten op economische zelfredzaamheid helpt dat om de koopkracht aanzienlijk te verbeteren.”