Toespraak waarnemend Rijksvertegenwoordiger, Jan Helmond bij Dodenherdenking ceremonie

Nieuwsbericht | 06-05-2021 | 18:16

Ook vandaag herdenken we in klein gezelschap, op een aangepaste manier, de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en oorlogssituaties en vredesmissies.

Ieder jaar kiest het Nationaal Comité 4 en 5 mei een thema, waarbij alle herdenkingen die in het Koninkrijk worden georganiseerd kunnen aansluiten.  Dit jaar is het thema “Het fundament van vrijheid”.

Vrijheid, wat is dat eigenlijk? Betekent vrijheid dat je kunt gaan en staan waar je wilt? Dat je kunt denken en zeggen wat je wilt? Ieder heeft zo zijn eigen beeld van vrijheid.

Tijdens deze corona pandemie is des te meer duidelijk geworden dat vrijheid kwetsbaar en niet vanzelfsprekend is. Als ik kijk naar het fundament van vrijheid in deze crisis dan rust er een grote verantwoordelijkheid op de schouders van de regeringen, de burgemeesters en gezaghebbers. Zij moesten met zware maatregelen ingrijpen op het fundament van vrijheid dat wij allemaal zo koesteren. Zij hebben besluiten moeten nemen die drastisch ingrepen op vrijheden die wij vandaag de dag als gewoon en vanzelfsprekend beschouwen.

Beperkingen van de vrijheid die slechts in een onveilige en uitzonderlijke situatie geoorloofd zijn. Beperkingen van vrijheid van alle mensen in onze samenleving in het belang van de eigen veiligheid en gezondheid maar ook om de kwetsbaren in onze samenleving te beschermen. Beperkingen van de vrijheid om er voor te kunnen blijven zorgen dat alle mensen in onze samenleving de zorg konden krijgen die nodig is.

Soms ervaren wij de maatregelen die de gezagsdragers tijdens Coronatijd treffen als niet prettig, komen ze ons niet uit en soms begrijpen wij deze ook niet. Het voelt als een beperking van de vrijheid die wij niet willen accepteren. Soms komt dat omdat we die beperking van de vrijheid niet willen loslaten omdat we daardoor onze vrienden of familie niet kunnen treffen op de manier zoals we dat gewend zijn te doen. Of wordt er een weg of het strand afgesloten waardoor we een belangrijke feestdag niet op de gebruikelijke manier kunnen vieren. Soms ook omdat we simpelweg niet gewend zijn dat de vrijheid wordt beperkt. Toch moeten wij de maatregelen respecteren en opvolgen al begrijpen we dat niet altijd.

Gelijktijdig is het belangrijk ons te realiseren dat we in een maatschappij leven waar de gezagsdragers ook gecontroleerd worden. Zij worden gecontroleerd door een 1^e en 2^e Kamer, door de gemeenteraden en eilandsraden. En ook dat is een fundament van vrijheid. Een fundament waarbij we geregeld hebben dat een gezagsdrager niet zomaar willekeurig onze vrijheid beperkt. Bij dat fundament hoort dat de gezagsdragers en alle mensen in de maatschappij zich realiseren dat die beperking van de vrijheid niet langer kan en mag duren dan noodzakelijk is. Dat wij met elkaar in openheid en met respect de discussie voeren op die plaatsen waar wij dat bestuurlijk hebben afgesproken.

En dat is een belangrijk fundament van de vrijheid in ons systeem. Deze checks and balances zorgen ervoor dat ons fundament van vrijheid niet onnodig wordt aangetast. Dat wij met elkaar van mening kunnen en mogen verschillen en met elkaar in vrijheid kunnen discussiëren over de noodzaak van het ingrijpen. Dit systeem waarin is geborgd dat een overheid slechts in uitzonderlijke situaties kan ingrijpen en dat die overheid gecontroleerd wordt door volksvertegenwoordigers is voor mij op dit moment wel het meest sprekende voorbeeld van een fundament van vrijheid.

En die vrijheid kunnen we gelukkig weer stapje voor stapje terugkrijgen. Misschien leren we tijdens deze Coronaperiode nu weer opnieuw te waarderen welke vrijheid we eigenlijk hadden.

Laten we, juist nu, er voor elkaar zijn. Laten we ons realiseren dat vrede en vrijheid nooit vanzelfsprekend zijn. We moeten daar met elkaar aan blijven werken. Laten we samen herdenken in verbondenheid, ieder met zijn eigen herinneringen en gedachten. 

Jan Helmond, waarnemend Rijksvertegenwoordiger